Một cách làm gần gũi, bắt đầu từ điều nhỏ

Ở xã Phú Lễ (huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre), có một cách bảo vệ môi trường rất đỗi sáng tạo nhưng dễ làm: gom rác nhựa – mang đổi lấy cây xanh. Mỗi lon nước ngọt, mỗi vỏ chai nhựa, mỗi túi ni lông... gom góp lại, không bỏ đi, mà mang đến mô hình “Đổi rác thải nhựa lấy cây xanh” để đổi lấy một mầm cây. Ý tưởng giản dị này được phát động từ ngày 18/5/2023 bởi Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Phú Lễ và đến nay – tháng 6/2025 – mô hình đã đi được chặng đường hơn hai năm, âm thầm lan tỏa trong từng ngõ xóm.

Khi mới bắt đầu, mô hình chỉ có 11 thành viên, do chị Hồ Trúc Ly làm chủ nhiệm. Mỗi tháng một lần – vào ngày 18 – các chị em tập trung tại nhà cô Cao Thị Phi để thu gom rác nhựa và trao đổi cây xanh. Dần dà, số người tham gia tăng lên 25 hội viên, rồi lan sang các hộ dân lân cận.“Cái quý là rác gom lại không bỏ uổng, mà đổi được cây. Cây mình đem về trồng, tới mùa nở hoa thì thấy vui trong bụng. Không cần làm gì to tát, chỉ đổi một ít ve chai thôi mà xóm mình cũng sạch hơn” – chị Ly cười hiền.

Hội viên phụ nữ tham gia đổi rác thải nhựa lấy cây xanh

Mỗi túi rác đổi lấy một mầm xanh

Tính đến nay, mô hình đã đưa về hơn 250 cây xanh, gồm đủ loại: hoàng yến, bông trang, mai vạn phúc, cóc, ổi, nhãn… Có cây được trồng quanh nhà, có cây cùng trồng ngoài tuyến đường xóm, có cây đặt trang trọng trước đền thờ liệt sĩ vào dịp lễ Tết. Mỗi cây đều có câu chuyện riêng – được “mua” bằng rác thải, được “chăm” bằng lòng yêu thiên nhiên của người dân.

Quy trình cũng không cầu kỳ: người dân mang phế liệu đến, cân đếm sơ bộ, rồi được phát cây tùy theo khối lượng. Rác nhựa sau đó được phân loại và bán, dùng làm kinh phí để mua tiếp cây cho đợt sau. Một vòng tuần hoàn xanh – tiết kiệm, thiết thực và gắn kết.“Không có cây nào là tự dưng có hết”- chị Ly chia sẻ thêm. “Chị em phải nhặt từng cái vỏ lon, gom từng túi nhựa lại. Có bữa đi ngang mương còn lượm thêm về. Bán rác được bao nhiêu, tụi tôi đi mua cây đem về đổi lại. Mình vui vì làm được việc nhỏ mà có ích.”

Không chỉ giúp giảm bớt lượng rác nhựa ra môi trường, mô hình còn giúp hình thành thói quen phân loại rác tại nhà. Qua từng đợt đổi rác, nhiều hộ dân bắt đầu chú ý hơn: đâu là rác tái chế, đâu là rác hữu cơ, nên xử lý thế nào cho đúng. Chuyện đốt rác, vứt bừa bãi trước kia giờ đã ít hẳn.

Dần dần có thêm người chung tay góp sức

Ban đầu chỉ có thành viên Hội tham gia, nhưng qua thời gian, mô hình đã lan tỏa sang nhiều người không thuộc Hội. Ai thấy mô hình hay, có ý nghĩa là tự động gom ve chai mang đến. Không cần tuyên truyền nhiều lời, mô hình tự nói lên giá trị bằng sự đổi thay trong cảnh quan và suy nghĩ.

Chú Phạm Văn Hoàng, một người dân sống gần đó, tâm sự: “Lúc đầu tôi tưởng chỉ chị em phụ nữ mới làm. Nhưng nhìn mấy tuyến đường sạch hơn, có cây xanh, thấy mê quá, tôi cũng gom rác trong nhà đem đến. Vậy mà giờ sân trước có cây bông trang ra hoa rất đẹp.”

Còn chị Hồ Thị Thắm, hội viên gắn bó từ đầu, chia sẻ: “Từ khi tham gia mô hình, tôi ý thức hơn trong chuyện phân loại rác. Mỗi lần đổi được cây về là cả nhà cùng chăm. Lúc thấy cây ra hoa, mình thấy công sức lượm rác cũng đáng.”

Mô hình đổi rác thải nhựa lấy cây xanh xã Phú Lễ huyện Ba Tri

Mô hình không chỉ là câu chuyện đổi rác – lấy cây. Nó còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng về tình làng nghĩa xóm, về việc góp phần làm nên diện mạo mới cho nông thôn. Con đường có thêm hàng cây làng xóm như sáng hơn, mát hơn. Người đi qua thấy đẹp mắt, người trồng thì thêm yêu nơi mình sống. Cũng từ mô hình này, phong trào “Ba Tri xanh” được hưởng ứng sâu rộng hơn. Bởi mỗi hành động nhỏ, khi gom lại, cũng có thể làm nên thay đổi lớn.

Điều đáng quý ở mô hình “Đổi rác thải nhựa lấy cây xanh” là cách làm mộc mạc, không phô trương. Không có những khẩu hiệu dài dòng, các chị em chỉ kiên trì làm từng chút một – nhặt từng lon bia, phân từng túi rác, mua từng chậu cây đem về phát.

Chị Hồ Trúc Ly – người khởi xướng mô hình – chia sẻ: “Tụi tui không nghĩ gì lớn lao, chỉ muốn góp chút công làm cho xóm mình xanh hơn, đỡ rác hơn. Ai cũng làm được, miễn chịu khó chút. Không ngờ bà con hưởng ứng mạnh, vậy là tụi tui có thêm động lực.”

Sau hơn 2 năm, mô hình không còn là việc của riêng Hội Phụ nữ, mà đã trở thành nét sinh hoạt xanh trong đời sống thường nhật của người dân Phú Lễ. Ở một vùng quê hiền hòa, cây xanh đã nảy mầm từ rác thải – và trên hết, nảy mầm từ sự tử tế, chân thành của những người dân muốn góp phần làm đẹp nơi mình sống.

Minh Ngọc